27, సెప్టెంబర్ 2017, బుధవారం

C. నాణెమూ, విలువ చిహ్నాలూ

C.నాణెమూ, విలువ చిహ్నాలూ
కాపిటల్ 1  వ భాగం
౩ వ అధ్యాయం
2వ విభాగం - చలామణీ మాధ్యమం
డబ్బు లేక సరుకుల చలామణీ
C. నాణెమూ, విలువ చిహ్నాలూ
సరుకుల ధరల నిర్ణయంలో బంగారం ప్రత్యక్షంగా ఉండక్కరలేదు. సరుకుల ధరలకు ఊహాత్మక బంగారం బరువు ప్రతినిధిగా ఉంటుంది.  మార్కెట్లో ఏసరుకు కొనాలన్నా డబ్బుసరుకు  కావాలి. ఆడబ్బు సరుకు బంగారం. మార్క్స్ కాలంలో అది బంగారం లేక వెండి. మూడో ఆధ్యాయం ఆరంభం లోనే ఈ పుస్తకం అంతటా బంగారాన్ని డబ్బు సరుకుగా భావిస్తాను అని చెప్పాడు.
చలామణీలో నాణేలు తప్పనిసరి
చలామణీ సాధనంగా ఉండేటప్పుడు  నిజమైన బంగారం అక్కడ ఉండాల్సిందే. చలామణీలో ఉండే బంగారం వేర్వేరుపరిమాణాల్లో ఉండే బంగారం ముక్కలుగా ఉంటుంది. ఆముక్కలు నాణేలరూపంలో ఉంటాయి. నిర్దిష్ట ఆకారంతో, నిర్దిష్ట బరువుతో ఉండే  బంగారం ముక్కలే నాణేలు.1792లో డాలర్ వెండి నాణెం. బరువు 27గ్రాములు. 1834లో డాలర్ బంగారు నాణెం బరువు 1.5048 గ్రాములు. పౌండ్ స్టెర్లింగ్ 7.98 గ్రాములు బరువుండే బంగారు నాణెం. 1862 లో వెండి రూపాయి వచ్చింది. దాని బరువు 11.66 గ్రాములు. నాణ్యత 0.917. నాణెం వ్యాసం 30.5 మి.మీ. గుండ్రని ఆకారం. 1939 లో నాణ్యత తగ్గించారు. 1947లో వెండి బదులు నికెల్ నాణేలు ముద్రించారు.
తొలి నాణేలు లిడియా దేశానివి.క్రీ.పూ. 7వ శతాబ్దానికి చెందినవి. వెండి బంగారం మిశ్రమలోహం(ఎలెక్ట్రం)తో చేసినవి. పెద్దనాణెం బరువు 4.7గ్రాములు(Stater లోమూడోవంతు). పేరు ట్రైట్ (Trite) చిన్న చిన్న నాణేలూ ఉన్నాయి.stater ఆరోవంతు, పన్నెండో వంతు నించి 96వ వంతుదాకా ఉన్నాయి.
ఏ దేశంలో నయినా ఎక్కువ విలువగల నాణేలతోపాటు కొద్దివిలువలున్నవి కూడా ఉంటాయి. దశాంశ విధానం అమలుకు ముందు ఇంగ్లండ్ లో అతి తక్కువ విలువగల నాణెం ఫార్తింగ్. 4 ఫార్తింగుల నాణెం పెన్నీ. 12 పెన్నీల నాణెం షిల్లింగ్. 2 షిల్లింగుల నాణెం ఫ్లానిన్. అయిదు షిల్లింగుల నాణెం క్రౌన్. 20 షిల్లింగుల నాణెం పౌండ్ (సావరిన్) .21 షిల్లింగుల నాణెం గ్వినియా. పౌండ్ లో ఫార్తింగ్ 960 వ వంతు.
గతంలో ఇండియాలో రూపాయి, అర్ధరూపాయి, పావలా, బేడా, అణా అర్ధణా, కానీ, దమ్మిడీ/పైసా. అతి తక్కువ విలువైనది పైసా. 2 పైసలు అర్ధణా. 4 పైసలు అణా. రెండు అణాలు బేడ. నాలుగు అణాలు పావలా. రెండు పావలాలు అర్ధరూపాయి. 2 అర్ధరూపాయలు ఒక రూపాయి. బేడ,అర్ధణా నలచదరంగా ఉండేవి. మిగిలినవి గుండ్రంగా ఉండేవి. మధ్యలో చిల్లి ఉన్న కానీ లుండేవి. వాటిని పిల్లలు మొలతాడులో కట్టుకునేవాళ్ళు కూడా. అతి చిన్నది దమ్మిడీ.అది  రూపాయిలో 192 వ వంతు. దేశం మారితే నాణేల పేర్లూ,వాటి బరువులూ ఆకారాలూ మారతాయి. చలామణీలో ఆప్రాంత నాణేలు ఉండి తీరాల్సిందే.

నాణేల ముద్రణ కూడా రాజ్యం పనే.
నాణేలు ముద్రించే విశిష్టాధికారం రాజ్యానిదే. ధరల ప్రమాణం ఏర్పాటు లాగానే నాణేల ఏర్పాటు కూడా రాజ్యం పనే. ఫలానింత బంగారం ఒక డాలర్ అని చట్టం చెబితేనే సరిపోదు. అది చలామణీ కోసం రెడీగా ఉండాలి. అంటే అది  ముద్రణ అయి ఉండాలి. అంటే, రాజ్యం రెండు చర్యలు చేస్తుంది
1.ధరల ప్రమాణాన్ని ఏర్పరచడం. ఈ ఏర్పాటు ఒక డబ్బు యూనిట్ ఎంత బంగారానికి ప్రతినిధిగా ఉంటుందో చెబుతుంది. ఉదాహరణకి 1834లో డాలర్ బంగారు నాణెం బరువు 1.5048 గ్రాములు. 1792లో డాలర్ వెండి నాణెం. బరువు 27గ్రాములు.
2. బంగారాన్ని నాణేలు గా ముద్రిస్తుంది. యూనిట్ల పేరుతో బంగారాన్ని నాణేలుగా మారుస్తుంది.
వేర్వేరు దేశాలు వేర్వేరు నాణేల్నిఉపయోగించాయి.కారణం వేర్వేరు ధరల ప్రమాణాలు ఉండడమే. అంతర్జాతీయ బదిలీలకి, ఈ నాణేల్ని బులియన్లోకి కరగించ వలసిందే.
 సంపదపెరిగేకొద్దీ తక్కువ విలువగల లోహాలు పోయి వాటిస్థానంలో మరింత విలువగల లోహాలు నాణేలుగా వచ్చాయి. వెండి రాగిని తొలగించింది. వెండిని బంగారం తోసివేసింది. ఒకప్పుడు పౌండ్ అనేది ఒక పౌను వెండికి పెట్టిన డబ్బు పేరు. బంగారం వెండిని తొలగించగానే, పౌనులో 15 వ వంతు బంగారానికి అదే పేరు కొనసాగింది. అది బంగారం వెండి విలువల  నిష్పత్తిని బట్టి ఏర్పడింది. డబ్బు పేరుగా పౌండ్, బంగారం బరువు పేరుగా పౌండ్ వేరువేరు విషయాలయ్యాయి.
100 పౌన్ల  22 కేరెట్ల బంగారానికి 4672½ బంగారు సావరిన్లోస్తాయి. రెంటినీ త్రాసు సిబ్బెల్లో పెడితే తూకం సమంగా వుంటుంది. దీన్నిబట్టి సావరిన్ అనేది నిర్దిష్ట ఆకృతి, ముద్ర ఉన్న  బంగారం పరిమాణం మాత్రమే.-అని రుజువవుతుంది.- క్రిటిక్
నాణేలు స్థానికంగా మాత్రమే చెల్లుతాయి. సార్వత్రికంగా చెల్లవు.

నాణేలధర నిర్దారించడమూ, వాటిని ముద్రించడమూ రాజ్యం చేతిలో ఉంటుంది. ముద్రిత నాణెం స్థానిక, రాజకీయ స్వభావంతో ఉంటుంది. భిన్న జాతీయ భాషల్ని వాడుతుంది. భిన్న జాతీయ యూనోఫాం లను ధరిస్తుంది. ప్రపంచామార్కెట్లో ఆయూనిఫాంలను విప్పేస్తుంది. ఇంగ్లాండ్ లో నాణెం పౌండ్ స్టెర్లింగ్ అనే యూనిఫాం ధరిస్తుంది. అది ఇంగ్లండ్ ఎల్లల లోపల చెల్లుతుంది. ఎల్లలు దాటితే యూనిఫాం విప్పుతుంది. అంటే బంగారంగా ఉంటుంది. బంగారం డబ్బుగా ఎక్కడైనా చెల్లుతుంది. నాణేలరూపంలో ఉన్న డబ్బు ఒక కమ్యూనిటీ హద్దుల్లో మాత్రమే చెల్లుతుంది. అన్ని ప్రాంతాలలో సార్వత్రికంగా చెల్లుబాటు కాదు. రూపాయలు చైనాలో చెల్లవు. ఎన్లు ఇంగ్లండ్ లో నడవవు. ఒక్క ముక్కలో ఏదేశ నాణెమైనా ఎల్లలు దాటితే చెల్లదు.

నాణేలు చలనంలో అరుగుతాయి

నాణేలకి  చేతులు తగులుతాయి, సంచులు, పర్సులు,పెట్టెలు తగులుతాయి.అందువల్ల నాణెం ఇక్కడొక కణం (particle) అక్కడొక కణం కోల్పోతుంది. చలనాలు పెరిగేకొద్దీ అరుగుతుంది. .-క్రిటిక్
నాణేలు చలనంలో అరుగుతాయి- కొన్ని ఎక్కువగానూ, కొన్ని తక్కువగానూ.
రొట్టెలవాడు ఒకరోజు తీసుకున్న సావరిన్ ని మర్నాడు మిల్లర్ కి ఇస్తాడు. అయితే అది కచ్చితమైన సావరిన్ కాదు.అతను తీసుకున్నప్పటికంటే కొంచెం తేలికయినది.
బాంక్ ఆఫ్ ఇంగ్లండ్ గవర్నర్ 1848 లో హౌస్ ఆఫ్ లార్డ్స్ కమిటీ కి ఇలా చెప్పాడు: ప్రతి ఏడాదీ కొత్తగా కొన్ని సావరిన్లు చాలా తేలిక అవుతున్నాయి.ఒక సంవత్సరం సమానంగా తూగిన సావరిన్లు మరుసంవత్సరం  అరుగుదలవల్ల తగినంత బరువు కోల్పోతున్నాయి.
1809లో యూరప్ లో 38కోట్ల పౌండ్ లు ఉన్నాయి.1829 వచ్చేసరికి 20 ఏళ్లలో 1కోటీ 90లక్షల పౌండ్ లు అరుగుదలవల్ల అదృశ్యమయ్యాయి-అని జాకబ్ అంచనావేసాడు.
నాణెం ఉండాల్సిన బరువూ, ఉన్న బరువూ వేరవుతాయి
ఒకే పేరుగల భిన్న నాణేలు బరువులో తేడాలున్నందు వల్ల వాటి విలువలో తేడా ఏర్పడుతుంది. ముద్రించినప్పుడు  10 పౌండ్ నాణేలని తూస్తే అన్నీ సమంగా ఉంటాయి. చలామణీలో చేతులు  మారుతున్నాక, వాటినే తూస్తే అరిగినందువల్ల  ఒక్కొక్కటి ఒక్కక్క బరువు ఉంటుంది. ధరల ప్రమాణంగా బంగారం బరువు, చలామణీ మాధ్యమంగా బంగారం బరువు నుండి పక్కకుపోతుంది. ఆకారణంగా అది సిద్ధింపచేసే సరుకుల ధరలకు సమానకంగా ఇక  ఉండదు.
నాణెంగా దానిబరువుకీ బంగారంముక్క గా దాని బరువుకీ తేడా వస్తుంది. ‘ఇక మిగిలి ఉండేది దాని నీడ. నాణెం శరీరం ఇప్పుడు కేవలం నీడ మాత్రమే’-క్రిటిక్
magni nominis umbra  అనే లాటిన్ పదబంధాన్ని ప్రయోగించాడు. దానర్ధం  ఘనత తగ్గిన గొప్ప పేరు యొక్క నీడఅని. ఒక నాణెం ఎన్ని ఎక్కువ చలనాలు జరిపితే, అంత ఎక్కువ అరుగుతుంది. మొదట్లో ఉన్న బరువుకన్నా చలామణీవల్ల దానిబరువు తగ్గుతుంది. ఇక మిగిలేది నీడ.  నాణెం శరీరం ఇప్పుడు నీడ మాత్రమే. అయినప్పటికీ ప్రతి కొనుగోలులోనూ అమ్మకం లోనూ అది మొదట్లో ఉన్న బరువుగానే  చలామణీ అవుతుంది- సూడో సావరిన్ గా .
 “సూడో సావరిన్ చట్టబద్ధంగా బంగారు నాణెంగా పనిచేస్తుంది.”-క్రిటిక్
బరువుతగ్గినా వాటి ముఖవిలువనే అంగీకరించాలని చట్ట నియంత్రణ ఉంటుంది. అందువల్ల జనం దాన్ని వద్దనలేరు. తీసుకుంటారు.నాణెం ఉండాల్సినంత బరువు ఉండక పోయినా అంతే బరువు వున్నట్లు చలామణీ  అవుతుంది. అంటే, నాణెం ‘విలువ చిహ్నం ’(token of value)అవుతుంది.
చలామణీలో నాణేల బరువు తగ్గడం(బరువుతగ్గినా వాటి ముఖవిలువనే అంగీకరించాలని చట్ట నియంత్రణ) అనేది ధరల ప్రమాణం గానూ (అంటే, కొంత బరువున్న బంగారాన్ని నిర్ధారించి, దానికి ఒక డాలర్ అనో, ఒక పౌండ్ స్టెర్లింగ్ అనో పేరుపెట్టడం), చలామణీ సాధనంగానూ (తక్కువ బరువున్న నాణేలు కూడా పనిచెయ్యగలవు) విడివడడానికి మొదటి అడుగు.
చలామణీలో కొంచెం తక్కువ బరువున్న నాణేలు చెల్లడం, బంగారు నాణేల బదులు తక్కువ విలువున్న నాణేల్ని వాడ వచ్చు అని తెలియజెప్పింది. తక్కువ విలువున్న బంగారు నాణేల తోనే ఇది ఆగలేదు. మరింత ముందు పోయింది. బంగారు నాణేల బదులు వెండి, రాగి నాణేలు వచ్చాయి.
బంగారు నాణేల స్థానంలో తక్కువ విలువగల వెండి, రాగి నాణేలు రావడం అనేది మొదటి అడుగు మాత్రమే. తర్వాతి అడుగు అసలేవిలువా లేని వస్తువుల్నికాగితం ముక్కల వంటి వాటిని  వాడడమే.
ఇది చెప్పాక మార్క్స్ ‘మొదటి అడుగే లెక్క (matters)’ అంటాడు.
కొంచెం తక్కువ బరువున్న నాణేల్ని చలామణీ చెయ్యడమే మొదటి అడుగు. ఇది ఒక విషయాన్ని చెబుతుంది: ముఖవిలువ కన్నా తక్కువ విలువ వున్న బంగారు నాణేల్నితీసుకోడానికి జనం అబ్యంతరపెట్టరు.పెట్టలేరు. ఇక ఆపరిస్తితిలో వెండి, రాగి నాణేలూ, కాగితం డబ్బూ రావడం దాదాపు ఆటోమేటిక్.  బంగారు నాణేల నుండి కాగితం డబ్బుదాకా సాగిన ప్రయాణాన్ని వివరిస్తాడు.
నాణేల బదులు వాటి ‘చిహ్నాలు’
మొదటి అడుగు- తక్కువ బరువున్నా, నిర్ణయించిన బరువే ఉన్నట్లుగా చలామణీ అవడం.
రెండో అడుగు –బంగారానికి బదులు మరొక పదార్ధం ఏదయినా చిహ్నంగా వాడడం.

నాణేల చలనం అవి ఉండాల్సిన  (నామక) బరువునీ, నిజంగా ఉన్న బరువునీ వేరుపరుస్తుంది. ఒకవైపు లోహంముక్కలుగా, మరొకవైపు నిర్దిష్ట చర్యనిర్వహించే నాణేలుగా తేడా ఏర్పరుస్తుంది. లోహ నాణేల స్థానంలో మరేదయినా పదార్ధంతో చేసిన ‘చిహ్నాల’ని(tokens) వాడవచ్చు. అంటే నాణేల లాగే ఉపకరించే ‘గుర్తుల్ని’ (symbols) వాటికి బదులు వాడవచ్చు.నాణెం తయారయ్యేది బంగారంతో. మరేఇతర పదార్ధంతో తయారైనా అది నాణెం కాదు. నాణేనికి చిహ్నం మాత్రమే. బాంకులో  టోకెన్ ఇస్తారు. అదిస్తే దానికి బదులు డబ్బిస్తారు. మరొక బాంకులో ఇవ్వరు. ఏబంకులోనూ అది చెల్లదు. అలాంటిటోకెన్ ని ‘మార్చుకోగల టోకెన్’ అంటాం. పౌండ్ స్టెర్లింగ్ నాణెం అంటే నిర్దిష్ట  బరువున్న బంగారం. పౌండ్ స్టెర్లింగ్ నోటు అనేది  ఏమీ విలువలేని ఒక కాగితం ముక్క. అయినా ఈ కాగితంముక్క బంగారునాణెం లాగే చలామణీలో పాల్గొంటుంది. అందుకే అది చిహ్నం.

మరొకపరిస్థితి కూడా ఉంది.
1.అతి కొద్ది  బంగారాన్నీ, వెండినీ నాణేలుగా ముద్రించడం కష్టం.
2. విలువ కొలమానంగా ఆరంభంలో ఎక్కువ విలువైన లోహాల్నికాకుండా తక్కువ విలువైన లోహాల్నివాడిన పరిస్థితి ఉంది. వెండి కాకుండా రాగి, బంగారం కాకుండా వెండి. మరింత విలువైనది వచ్చే వరకూ ఈతక్కువ విలువైనదే చలామణీ అయిన పరిస్థితి ఉంది.
ఈ వాస్తవాలు బంగారు నాణేలకి ప్రత్యామ్నాయాలుగా రాగీ వెండీ చరిత్రలో పోషించిన పాత్రల్ని వివరిస్తాయి. 
నాణేలు మరీ వేగంగా చేతులు మారే ప్రాంతాల్లో అంటే, అవి మరీ ఎక్కువగా అరిగే చోట్ల, బంగారు నాణేల స్థానంలో వెండి నాణేలు, రాగి నాణేలూ వచ్చాయి. కొద్దిస్థాయి అమ్మకాలూ, కొనుగోళ్ళూ నిరంతరాయంగా సాగే చోట్ల  అలా జరుగుతుంది.  ఈ ఉపగ్రహాలు శాశ్వతంగా బంగారం స్థానంలో స్థిరపడకుండా నిరోధించేందుకు చట్టాలుంటాయి. బంగారం బదులు వాటిని ఏమేరకు అనివార్యంగా అంగీకరించాలో చట్టాలు నిర్ణయిస్తాయి.
చలామణీలో రకరకాల  నాణేలు నడిచే ప్రత్యేక దారులు, సహజంగానే ఒకదానిలోకి మరొకటి వెళ్తాయి. చిహ్నాలు బంగారంతో తోడుగా ఉంటాయి- అతిచిన్న బంగారు నాణేలయొక్క  చిల్లర భాగాలు(fractional parts)  చెల్లించడానికి;   ఒకపక్క బంగారం చిల్లర చలామణీలో(retail circulation) కి వస్తూ వుంటుంది. మరొకపక్క నిరంతరాయంగా బయటకు గెంటివేయబడుతుంది – చిహ్నాలలోకి మారడంద్వారా. ఈ విషయం గురించి  డేవిడ్ బుకానిన్ చెప్పినమాటలు  ఫుట్ నోట్లో ఉంటాయి:  

“చిల్లర చెల్లింపులకు అవసరమైన వెండి కంటే ఎక్కువ వెండి లేకపోతే, పెద్ద చెల్లింపులకు వెండిని సేకరించడం వీలవదు. ముఖ్య చెల్లింపుల్లో బంగారం వాడడం ఉన్నదంటే  చిల్లర వర్తకంలోనూ బంగారం వాడకం ఉన్నట్లే అని అర్ధం: బంగారు నాణెంఉన్నవ్యక్తి చిన్న కొనుగోళ్లకు కూడా వాటినిచ్చి కొన్న సరుకుతోపాటు తనకు రావలసిన చిల్లరని  వెండిరూపంలో  తీసుకుంటాడు; ఆవిధంగా చిల్లరవర్తకునికి చేరే అదనపు వెండి చలామణీలో చేరుతుంది. చిన్న చెల్లింపులకు సరిపడేంత వెండి- బంగారంతో పనిలేకుండా – ఉంటే, చిల్లర వర్తకుడు చిల్లర కొనుగోళ్లకు వెండినే పొందుతాడు; వెండి అతని చేతుల్లో పోగు పడుతుంది.”- డేవిడ్ బుకానిన్

చలామణీ ప్రక్రియలో ఒక ఔన్స్ నిజంగా 10 ఔన్సులంత అవచ్చు
ఈసావరిన్లు వేర్వేరుచోట్ల చలామణీలో ఉంటాయి. ప్రతిరోజూ ఎన్నో కొన్ని చలనాలు చేస్తాయి. కొన్ని సావరిన్లు ఎక్కువ చలనాలు చేస్తాయి, కొన్ని తక్కువ చేస్తాయి.ఒక ఔన్స్ బంగారం ఒక రోజులో చేసే సగటు చలనాలు 10 అయితే, 1200 ఔన్సుల బంగారం 12000 ఔన్సుల బంగారం ఎంత మొత్తం  సరుకుల ధరలను సిద్ధింప చేస్తుందో,అంత సిద్ధింప చేస్తుంది. అంటే 46,725సావరిన్లు సిద్ధింప చేసేటంత. ఔన్సు బంగారం ఎటు తిప్పినా ఎలావంచినా 10 ఔన్సులు తూగదు. అయితే ఇక్కడ చలామణీ ప్రక్రియలో ఒక ఔన్స్ నిజంగా 10 ఔన్సులంత అవుతుంది. చలామణీ ప్రక్రియలో ఒక నాణెం అదిచేసే చలనాల సంఖ్యచేత హెచ్చవేస్తే ఎంత బంగారం అవుతుందో అంతకు సమానం.ఒక నిర్దిష్ట పరిమాణంగల బంగారం ముక్కగా వాస్తవ మనుగడకు  తోడు, నాణెం అది చేసే చర్య వల్ల  నామమాత్రపు మనుగడను కూడా పొందుతుంది.ఒక సావరిన్ ఒక చలనం చేసినా, పది చలనాలు చేసినా,ప్రతి ప్రత్యేకఅమ్మకంలోనూ, కొనుగోలు లోనూ ఆ నాణెం ఒక్క సావరిన్ గా మాత్రమే పనిచేస్తుంది.- .-క్రిటిక్

వెండి, రాగి టోకెన్ లలో లోహం బరువుని రాజ్యం ఇష్టానుసారం నిర్ణయిస్తుంది
 చలనంలో అవి బంగారు నాణేల కంటే తొందరగా అరుగుతాయి. నాణెంగా బంగారం చర్య ఆబంగారం లోహ విలువకు సంబంధం లేకుండా స్వతంత్ర మైనదవుతుంది. అందువల్ల, ఎవిలువా లేని వస్తువులు- కాగితం నోట్ల వంటివి- బంగారం నాణేల స్థానంలో ఉపకరించగలవు. ఈ చిహ్న స్వభావం లోహ చిహ్నాలలో కొంత మేరకు మరుగున పడుతుంది. కాగితం డబ్బులో కొట్టొచ్చినట్లు కానొస్తుంది. వాస్తవానికి, మొదటి అడుగు మీదే మొత్తం ఆధారపడి ఉంటుంది.
ఇక్కడ ప్రస్తావిస్తున్నది బంగారంలోకి మార్చుకోడానికి వీలులేని కాగితం డబ్బు (inconvertible paper money)గురించి. అది రాజ్యం జారీచేసినదే. అనివార్యంగా చలామణీ అవుతున్నదే. కాగితం డబ్బు పుట్టుక లోహ కరెన్సీయే. మరొకపక్క, అప్పుమీద ఆధారపడ్డ డబ్బు ఇతర పరిస్తితులని తెలుపుతుంది. ఆపరిస్థితులు మన సరళ సరుకుల చలామణీ దృష్ట్యా ఇప్పటికింకా మనకి తెలియవు. అయినా ఒక విషయం గట్టిగా చెప్పగలం. ఏమంటే, చలామణీ సాధనంగా డబ్బు చర్యలో  కాగితం డబ్బుఏర్పడినట్లే, చెల్లింపు సాధనంగా డబ్బుచేసే  చర్యలో ‘అప్పుపై ఆధారపడిన డబ్బు’ సహజంగా ఏర్పడింది.  
చలామణీలో కాగితం డబ్బు ఎంత ఉండాలి?
రాజ్యం కాగితంముక్కలమీద  1 పౌండ్, 5 పౌండ్లు వగయిరా పేర్లు ముద్రించి చలామణీలో పెడుతుంది.
అవి వాస్తవంగా అంతే మొత్తం బంగారం స్థానంలో ఉన్నమేరకు, వాటిచలనం డబ్బు చలనాన్ని నియంత్రించే నియమాలకు అనుగుణంగా ఉంటుంది. కాగితం డబ్బు చలామణీకి సంబంధించిన ప్రత్యేక నియమం, ఆ కాగితం డబ్బుప్రాతినిధ్యం వహించే బంగారం నిష్పత్తి నుంచి ఏర్పడుతుంది. అటువంటి నియమం ఉంది; అది ఇదే: చిహ్నాలచేత తొలగించబడకుండా, ఎంత బంగారం వాస్తవ చలామణీ లో ఉండిఉండేదో  ఆమొత్తం బంగారం/వెండి కన్నా కాగితం డబ్బు ఎక్కువ వుండకూడదు. ఇప్పుడు చలామణీ ఇముడ్చుకోగల బంగారం పరిమాణం ఎప్పటికప్పుడు ఒక స్థాయికి అటూ ఇటూ హెచ్చుతూ,తగ్గుతూ ఉంటుంది. అయినాగాని, ఒకానొక దేశంలో చలామణీ మాధ్యమం మొత్తం  కనీస స్తాయినించి కిందికి ఎన్నటికీ పడనేపడదు. ఈకనీస స్థాయి ఎంతో, అనుభవంతో నిర్ధారించవచ్చు. ఈ కనీస మొత్తం దాని భాగాలలో మార్పులు చెందుతుంది అనే వాస్తవంగానీ, దానిలో ఉండే బంగారు ముక్కల స్థానంలో  ఎప్పటికప్పుడు కొత్తవి వస్తాయి అనే వాస్తవం కానీ దాని మొత్తంలోనూ,దాని చలామణీ సాగింపులోనూ ఏమార్పూ కలిగించదు. అందువల్ల దాని స్థానంలో కాగితం చిహ్నాలు ఉంచవచ్చు. మరొకపక్క చలామణీ కాలువలు (conduits) అన్నీఅవి ఇముడ్చుకోగల పూర్తిస్థాయిలో కాగితం డబ్బుతో ఇవ్వాళ నిండిపోతే, సరుకుల చలామణీలో ఏర్పడే ఆటుపోట్ల(fluctuati) కారణంగా రేపు ఆకాలువలు పొంగి పోర్లవచ్చు. ఇక ప్రమాణం(standard)అంటూ ఏదీ ఉండదు.
కాగితం డబ్బు కి సరైన పరిమితి: వాస్తవ చలనంలో ఉండగలిగిన బంగారు నాణేల మొత్తం ఎంతో, అంతే.
ఉదాహరణకి లక్ష పౌండ్లు బంగారు నాణేలు చలామణీలో ఉండాలి అనుకుంటే, కాగితం నోట్లయినా  లక్ష పౌండ్లు మాత్రమే ఉండాలి. అదే పరిమితి. మించి ఉండకూడదు.
 బంగారు నాణేలకి ఏనియమం వర్తిస్తుందో అదే నియమం కాగితం డబ్బుకీ వర్తిస్తుంది.
ఎక్కువకాగితం డబ్బు వుంటే ఏమవుతుంది?
ఒకవేళ కాగితం డబ్బు పరిమితిని మించితే, అది అపఖ్యాతి పాలయ్యే ప్రమాదం ఉంటుంది. దానికి తోడు సరుకుల చలామణీ నియమాల ప్రకారం ఎంత బంగారం అవసరమో, అంత బంగారానికి మాత్రమే అది (ఆకాగితం డబ్బు) ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. ఉదాహరణకు లక్షపౌండ్ల ధర గల సరుకులుంటే, చలామణీలో లక్ష పౌండ్లు నాణేలు అవసరం. వాటి చిహ్నాలైన కాగితం నోట్లయినా అంతే ఉండాలి.

అలాకాకుండా, లక్షపౌండ్ల సరుకులే  ఉండి, కాగితం డబ్బు 2 లక్షల పౌండ్లు జారీ అయ్యాయి అనుకుందాం.
అప్పుడు అంతకుముందు లక్ష పౌండ్ల నాణేలకు వచ్చిన సరుకులు ఇప్పుడు రెండులక్షల కాగితం పౌండ్లవుతాయి. అంటే, అంతకు ముందు ఒక పౌండ్ ధరగా వ్యక్తమయిన విలువలు ఇప్పుడు రెండు పౌండ్ల ధరచేత వ్యక్తమవుతాయి. పౌండ్ అనే డబ్బుపేరు  వాస్తవంగా ఔన్స్ బంగారంలో నాలుగోవంతుకి డబ్బుపేరు కాకాకుండాపోతుంది. ఎనిమిదోవంతుకు డబ్బుపేరు అవుతుంది.

ధరల ప్రమాణంగా  బంగారం చర్యలో మార్పు వల్ల  ఎలాంటి ప్రభావం ఉంటుందో, దీనివల్ల కూడా అలాంటి ప్రభావమే ఉంటుంది.
కాగితం డబ్బనేది బంగారానికి, డబ్బుకి ప్రతినిధిగా ఉండే టోకెన్ దానికీ సరుకుల విలువలకీ ఉన్న సంబంధం: సరుకుల విలువలు ఊహాత్మకంగా ఏ బంగారు పరిమాణాల్లో అయితే వ్యక్తమవుతాయో,
ఏబంగారు మొత్తాలు కాగితం చేత చిహ్నాలుగా ప్రాతినిధ్యం పొందుతాయో, అవే మొత్తాలలో సరుకుల విలువలు ఊహాత్మకంగా వ్యక్తీకరించబడతాయి. కాగితం డబ్బు (అన్ని సరుకులలాగే విలువ కలిగివున్న) బంగారానికి ఏమేరకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుందో, ఆమేరకే అది విలువ చిహ్నంగా వుంటుంది.
డబ్బు చర్యల విషయంలో ఆర్ధిక వేత్తల తప్పు అభిప్రాయాలు
డబ్బు గురించి రాసిన అత్యుత్తమ రచయితలు సైతం డబ్బుచేసే భిన్న చర్యల విషయంలో చాలాఅస్పష్టతతో ఉన్నారు. ఎంత అస్పష్టతో ఫుల్లర్టన్ మాటలు స్పష్టం చేస్తాయి: మన దేశీయ మారకాలకు సంబంధించి, వెండి బంగారాలు నిర్వహించే ద్రవ్య చర్యలు అన్నీ, చట్టం వల్ల చేకూరిన కల్పితమైన/కృత్రిమమైన సాంప్రదాయకమైన  విలువ తప్ప మరే విలువా లేని, మార్చుకోడానికి వీలుకాని నోట్ల (inconvertible notes) చలామణీ ద్వారా  అంతే సమర్ధవంతంగా జరగవచ్చు-అనేది నిరాకరించరాని వాస్తవం అని విశ్వసిస్తున్నాను. ఈతరహా విలువ అంతర్గతవిలువ యొక్క అన్ని లక్ష్యాలకూ సమాధానమిచ్చేట్లు, చెయ్యబదవచ్చు. ఒక ప్రమాణం అవసరాన్ని తొలగించవచ్చు- అయితే జారీ అయ్యే నోట్ల పరిమాణాన్నితగిన పరిమితిలో ఉంచాలి.
వేరే మాటల్లో, చలామణీలో డబ్బుసరుకు స్థానంలో  విలువ చిహ్నాలు చేరగలవు కనుక విలువ కొలమానంగానూ, ధరల ప్రమాణంగానూ అది అనవసరం అని అంటున్నాడు. ఈ విషయంలో ఫుల్లర్టన్ పెద్ద పొరపాటు చేశాడు. కారణం చలామణీ సాధనం చర్యనీ, విలువ కొలమానాన్నీ వేరుగా చూడలేకపోవడమే.
అసలు విలువే లేని చిహ్నాలు బంగారం స్థానం లోకి  ఎలా రాగలుగుతాయి?
ఇప్పటికే మనం ఒక విషయాన్ని గమనించాం. ఏమంటే: ప్రత్యేకంగా  ఒక నాణెంగా పనిచేసినప్పుడు మాత్రమే, అంటే చలామణీ మాధ్యమంగా ఉన్నప్పుడు మాత్రమే చిహ్నం బంగారం స్థానంలో చేరగలదు. వేరే విధంగా చేరడం సాధ్యం అవదు. డబ్బుకి ఇదికాక చేయవలసిన ఇతర చర్యలు కూడా ఉన్నాయి. బంగారు నాణేనికి ఉన్నది, చలామణీ మాధ్యమంగా ఉండడం అనే ఒకేఒక పని మాత్రమే కాదు. అయితే అరిగిపోయినప్పటికీ చలామణీ అవుతున్న నాణేలు మాత్రం ఈఒక్క చర్యనే చేస్తాయి. ప్రతి డబ్బు ముక్కా కేవలం ఒక నాణెం,లేదా చలామణీ సాధనం- చలామణీలోఉన్నంతవరకు మాత్రమే. అయితే కాగితం డబ్బు చేత తొలగించబడే కనీస బంగారం మొత్తానికి  మాత్రమే ఇది వర్తిస్తుంది. ఆమొత్తం ఎప్పుడూ చలామణీ పరిధిలోనే ఉంటుంది. చలామణీ మాధ్యమంగా పనిచేస్తుంటుంది. పూర్తిగా ఆపనికోసమే ఉంటుంది. స-డ-స రూపపరివర్తనలోరెండు  విరుద్ధ దశలుంటాయి. ఆ దశల్లో సరుకులు వాటి విలువ రూపాల్ని ఎదుర్కుని, వెంటనే అదృశ్యమవుతాయి. ఒక సరుకు మారకం విలువ యొక్క స్వతంత్ర మనుగడ అనేది ఇక్కడ తాత్కాలికమైన దృశ్యం మాత్రమే. ఆసరుకు స్థానంలోకి వెంటనే మరోకసరుకు వస్తుంది. అందువల్ల, డబ్బు ఒకరి చేతినించి మరొకరి చేతికి ఆగకుండా మారే ఈ ప్రక్రియలో కేవలం డబ్బుయొక్క ‘చిహ్నమనుగడ’(symbolical existence) సరిపోతుంది. అందువల్ల ఒక చిహ్నం చేత తొలగించబడగలదు.
నాణేలుగా ఉన్న మేరకు, అంటే చలామణీ మాధ్యమంగా వ్యవహరించిన మేరకు, బంగారం వెండి వాటి సొంత చిహ్నాలు అవుతాయి.  ఈ  వాస్తవాన్ని పట్టుకొని నికోలస్ బార్బన్ ప్రభుత్వాలకు డబ్బును పెంచే హక్కు అంటే, షిల్లింగ్ అనబడే వెండి పరిమాణానికి అంతకంటే ఎక్కువ పరిమాణం  ఉండే క్రౌన్ లాంటి  పేరు పెట్టవచ్చంటాడు. ఆవిధంగా అప్పులవాళ్ళకు క్రౌన్ల బదులు షిల్లింగులు ఇవ్వచ్చంటాడు. ‘పదేపదే లెక్కబెట్టడం వల్ల డబ్బు అరిగిపోయి, తేలిక అవుతుంది... బేరం ఆడేటప్పుడు జనం పట్టించుకునేది  ఆడబ్బు పేరునీ,, దాని చలామణీని. అంతేగాని వెండి పరిమాణాన్ని కాదు..ఆ లోహం మీద ప్రభుత్వానికి ఉండే  అధికారమే దాన్ని డబ్బుగా చేస్తుంది.- నికొలాస్ బార్బన్.
ఏది ఏమైనా, ఒకటి తప్పనిసరి; ఈ చిహ్నానికి తనసొంత వస్తుగత సామాజిక ఆమోదం అవసరం, ఈ కాగితం చిహ్నం బలవంతపు చలనం ద్వారా సామాజిక ఆమోదాన్ని పొందుతుంది. ఈ తప్పనిసరి రాజ్య చర్య ఆసమాజపు హద్దుల్లో ఉండే అంతర్గత చలామణీ రంగంలో మాత్రమే ప్రభావం నెరుపుతుంది. ఆపరిధిలో మాత్రమే చలామణీ మాధ్యమంగా దాని చర్యకు స్పందిస్తుంది. అంటే నాణెం అవుతుంది.
డబ్బు’ గురించి వచ్చే పోస్ట్

16, సెప్టెంబర్ 2017, శనివారం

B. డబ్బు చలనం (Currency of Money)

కాపిటల్ 1  వ భాగం
౩ వ అధ్యాయం -డబ్బు లేక సరుకుల చలామణీ
2 విభాగం - చలామణీ మాధ్యమం

B. డబ్బు చలనం

సరుకుల  చలామణీ (స-డ-స) సరుకుల రూపపరివర్తన ద్వారా జరుగుతుంది. ఇందుకు స-డ-స ప్రక్రియని కొంత ’విలువ’ మొదలు పెట్టాలి. ఆవిలువ ఒక  సరుకు ఆకారంలో ఉంటుంది.కనక ఈ ప్రక్రియ ఒకసరుకుతో మొదలవాలి. అలాగే ఒక సరుకుతో ముగియాలి. కనుక ఆసరుకు కదలిక (movement) ఒక సర్క్యూట్. అంటే సరుకు బయలుదేరిన చోట, చివరకి సరుకే ఉంటుంది. అంటే సరుకు వలయం (సర్క్యూట్) చేస్తుంది.
మరొక పక్క, ఈకదలిక రూపం డబ్బుని సర్క్యూట్ చెయ్యనివ్వదు.
ఉదాహారణకి, టాంగా- డబ్బు-నెక్లెస్ ఇదొక పూర్తి రూపపరివర్తన. మొదటిది సరుకు. చివరదీ సరుకే. సరుకు స్థానంలోకి సరుకొచ్చింది. ఇదే సర్క్యూట్ పూర్తికావడం అంటే. సరుకుపోయి సరుకోచ్చింది.మరి  డబ్బు బయలుదేరిన చోటికి డబ్బోచ్చిందా? రాలేదు,రాదు.             
స-డ-స లో సరుకు సర్క్యూట్ చేస్తుంది కాని, డబ్బుని సర్క్యూట్ చెయ్యనివ్వదు.
దీని ఫలితం ఏమంటే: డబ్బు బయలుదేరిన చోటికి రాదు, అక్కడనించీ మరింత మరింత దూరదూరంగా పోతూ ఉంటుంది. అమ్మినవాడు డబ్బుని గుప్పెట్లో పెట్టుకుని కూర్చుంటే, ఆసరుకు దాని రూప పరివర్తనలో మొదటి దశ లోనే ఇంకా ఉన్నట్లు, సగం  మాత్రమే పూర్తిచేసినట్లు.
అయితే అతను తనసరుకు అమ్మగా వచ్చిన డబ్బుతో మరోకసరుకు కొన్నాడంటే,  అతని చేతిలో డబ్బుండదు, వెళ్ళిపోతుంది. మళ్ళీ కొత్తగా బట్ట అమ్మితే డబ్బొచ్చే మాట నిజమే. కానీ అది మొదటి 20 గజాల బట్ట అమ్మకం తాలూకూ డబ్బు కాదు. అప్పుడొచ్చిన డబ్బు బైబిల్ కొనగానే నేతగాని చేతిలోంచి  బైబిల్ అమ్మిన వానికి చేరింది. ఇప్పుడు నేతగాని దగ్గరున్న డబ్బు కొత్తగా బట్ట అమ్మకం వల్ల వచ్చింది. మరొక సరుకు కొనగానే ఈ డబ్బుకూడా  వెళ్ళిపోతుంది. పాత ప్రక్రియలోజరిగినట్లే కొత్తప్రక్రియలోనూ జరుగుతుంది. కనుక సరుకుల చలామణీ డబ్బుకి కలిగించిన ఈ కదలిక డబ్బుని దాని ఆరంభ స్తానాన్నించి నిరంతరం తొలగిస్తూనే ఉంటుంది- ఒక సరుకు ఓనర్ చేతుల్లోనించి మరోకసరుకు ఓనర్ చేతుల్లోకి డబ్బు ప్రయాణిస్తూనే ఉంటుంది. డబ్బు పయనించే ఈక్రమమే డబ్బు చలనం (currency)
(మార్క్స్ వాడిన జర్మన్ మాట Umlauf. ఇంగ్లిష్ అనువాదకులు వేర్వేరు పదాలు - currency, circulation-ఉపయోగించారు. మూర్ currency అన్నాడు. అంతే కాదు ఇది circulation కి భిన్న మైనది అని నోట్ పెట్టాడు:
కరెన్సీ అనే పదాన్ని మార్క్స్ ఇక్కడ దాని మూలార్ధం లో వాడాడు. చేతులు మారేటప్పుడు డబ్బు నడిచేదారి (track) అనే అర్ధంలో. ఇది చలామణీ నుండి సారభూతంగా భిన్నమయింది)
ఒకే  ప్రక్రియ(స-డ-స) నిరంతరం పునరావృతం అవడమే ‘డబ్బు చలనం’. సరుకు ఎప్పుడూ అమ్మేవాని చేతుల్లో ఉంటుంది; కొనుగోలు సాధనంగా డబ్బు కోనేవాని చేతుల్లోనే ఉంటుంది. సరుకు ధరని  సిద్ధింపచేయ్యడం ద్వారా, డబ్బు కొనుగోలు సాధనంగా ఉపకరిస్తుంది. ఈ సిద్ధింపు సరుకుని అమ్మేవాని నుంచి కొనే వానికి బదిలీ చేస్తుంది; కొనే వాని చేతుల్లోనించి డబ్బుని అమ్మేవాని చేతుల్లోకి చేరుస్తుంది.
ఒకే లావాదేవీలో డబ్బు అమ్మినవాని చేతిలోకీ, సరుకు కొన్నవాని చేతిలోకీ వెళతాయి. ఆవిధంగా సరుకూ, డబ్బూ వ్యతిరేక దిశల్లో కదులుతాయి. ఈచోట్లు మారడం బూర్జువా సమాజం ఉపరితలం అంతటా లెక్కలేనన్ని చోట్ల ఏకకాలంలో జరుగుతుంటుంది. మరొక సరుకుతో ఇదే ప్రక్రియ తిరిగి మొదలవుతుంది. పదేపదే జరుగుతుంటుంది.
డబ్బు కదలిక ఒకే దిశలో ఉంటుంది.సరుకు కదలిక రెండు దిశలలో ఉంటుంది. డబ్బు ఒకే దిశలో కదలే స్వభావం, సరుకు కదలిక యొక్క రెండు వైపుల స్వభావం నుండి వచ్చింది. అయితే  ఈ వాస్తవ పరిస్థితి మరుగుపడి ఉంటుంది. అసలు సరుకుల చలామణీ స్వభావమే తనకు వ్యతిరేకమైన బాహ్యరూపాన్నికనబరుస్తుంది.
 (స-డ- స  రూపపరివర్తన డబ్బుకి కలిగించే చలనం ఈ ప్రక్రియ నిజ స్వభావాన్ని  స్పష్టపరిచే బదులు తెలియకుండా కప్పిపెడుతుంది.

ఒకసరుకు మొదటి రూప పరివర్తన డబ్బు చలనమూ, సరుకు చలనమూ రెండూ అని స్పష్టంగా తెలుస్తుంది. అయితే రెండో రూప పరివర్తన, అందుకు భిన్నంగా కేవలం ఒక్క డబ్బుచలనంగా మనకు కనబడుతుంది. మొదటిదాంట్లో సరుకు డబ్బుతో చోటు మార్చుకుంటుంది. ఆపైన ప్రయోజనకర వస్తువుగా చలామణీ నించి బయటపడి, వాడకం లోకి వెళుతుంది. ఒకవేళ ఒక సరుకు మరలమరల అమ్మబడినా,(మనకి ఆవిషయం ఇక్కడ ఉనికిలో లేదు) చివరసారి అమ్ముడయినప్పుడు ఆసరుకు చలామణీ రంగాన్ని వదలి, వాడక రంగంలో పడవలసిందే- జీవనాధార సాధనంగానో,లేదా ఉత్పత్తిసాధనంగానో.
ఆసరుకుకి బదులు విలువరూపం-డబ్బు – ఉంటుంది. అప్పుడు రెండోదశ నడుస్తుంది. అయితే దానిసొంత సహజరూపంతో కాదు, డబ్బు రూపంతో. అందువల్ల డబ్బు వల్లనే ఈకదలిక అలాగే కొనసాగుతుంది. అదే సమయంలో సరుకుకి సంబంధించి, ఇదే కదలిక విరుద్ధ స్వభావం ఉన్న రెండు ప్రక్రియలతో ఉంటుంది; సరుకుకి సంబంధించిన ఈ కదలిక, డబ్బు కదలికగా చూస్తే,ఎప్పుడూ ఒకే ప్రక్రియ, అదే ప్రక్రియ – భిన్న భిన్నమైన కొత్త కొత్త సరుకులతో నిరంతరం చోట్లు మారడం.  అందువల్ల సరుకుల చలామణీ- అంటే, ఒకసరుకు చోట్లోకి  మరోకసరుకు రావడం – సరుకుల రూపపరివర్తన వల్ల జరిగినట్లు కాకుండా, చలామణీ మాధ్యమంగా పనిచేసే డబ్బు వల్ల- సరుకుల్ని చలామణీ చేసే చర్య వల్ల- జరిగినట్లు అగపడుతుంది. వాటిలో ఏ చలనమూ లేనట్లూ, డబ్బే వాటిని చలామణీలో పెడుతున్నట్లూ, వాటిని ఉపయోగపు విలువలు కాని వారి చేతుల్లోంచి, ఉపయోగపు విలువలు అయిన వారి చేతుల్లోకి బదిలీ చేస్తున్నట్లూ అగపడుతుంది; ఈ ప్రక్రియ ఎల్లప్పుడూ సరుకుల  దారికి వ్యతిరేకదిశ తీసుకుంటుంది. డబ్బు సరుకుల్ని చలామణీ రంగం నించి నిరంతరం తొలగిస్తుంటుంది – చలామణీలో నిరంతరం సరుకులున్న చోట్లలోకి అడుగు పెట్టడం ద్వారా, ఆవిధంగా తన మొదటి చోటునించీ నిరంతరం దూర  దూరంగా పోవడం ద్వారా.
అదే ప్రక్రియ మరలమరల విసుగూ విరామంలేకుండా కొనసాగడమే ‘డబ్బుచలనం’
ఈకదలిక ఫలితం డబ్బు తిరిగి రావడం కాదు, బయలుదేరిన చోటు (ఆరంభ బిందువు) నుండీ అంతకంతకూ దూరందూరంగా పోవడం.
అందువల్ల డబ్బు చలనం సరుకుల చలామణీ యొక్క వ్యక్తీకరణ అయినప్పటికీ పరిస్థితి అందుకు వ్యతిరేకమైనదిగా- అంటే సరుకుల చలామణీ డబ్బు చలనం ఫలితం అయినట్లు - కనబడుతుంది. ఫుట్ నోట్ లో ఉన్న  లె ట్రాస్నే మాటలు: ఉత్పాదితాల వల్ల కలిగిన చలనం తప్ప డబ్బుకి మరే చలనమూ లేదు.
సరుకు రూపం మార్పు కేవలం డబ్బు చోటు మార్పుగానూ,చలామణీ కదలిక కొనసాగడం పూర్తిగా డబ్బు వైపుకే చెందినట్లుగానూ  కనబడుతుంది. ఎందువల్లంటే, డబ్బుకి వ్యతిరేకదిశలో సరుకు ఒక కదలిక మాత్రమే చేస్తుంది, సరుకు మొదలెట్టిన కదలికని పూర్తిచేయ్యడానికి డబ్బు సరుకుకోసం రెండో అడుగు వేస్తుంది- అంటే రెండో కదలిక చేస్తుంది. అందువల్ల ఈమొత్తం కదలికని ప్రారంభించినట్లు అనిపిస్తుంది- అమ్మకంలో సరుకు డబ్బుని కదిలించి, ఆవిధంగా డబ్బు చలనాన్ని కలిగించినప్పటికీ -కొనుగోలులో డబ్బు సరుకుల చలామణీని కలిగించినట్లే. పైగా కొనుగోలు సాధనంగా డబ్బు సరుకులకి ఎదురవుతుంది.  కొనుగోలు సాధనంగా డబ్బు సరుకులకి కదలిక తెస్తుంది- కేవలం వాటి విలువల్ని సిద్ధింప చెయ్యడం ద్వారా. అందువల్ల  చలామణీ కదలిక మొత్తంసరుకులతో డబ్బు చోట్లు మారడంగా కనిపిస్తుంది.
ఏకకాలంలో పక్కపక్కనే జరిగే విడివిడి లావాదేవీల్లో గానీ,లేదా ఒకదానితర్వాత మరొకటి జరిగే లావాదేవీల్లో(ఒకే నాణెం భిన్న సరుకుల ధరల్ని ఒకదాని తర్వాత మరొకటి సిద్ధింపచేసి ) గానీ  వాటి ధరలు సిద్ధింప చేయ్యడం ద్వారా. ఉదాహరణకి,స-డ-స1-డ-స2-డ-స  .....ని (వాస్తవ చలామణీ లో గమనించజాలని గుణాత్మక అంశాల్ని వదిలిపెట్టి) పరిశీలిస్తే, ఒకేరకమైన చర్య ఉంటుంది. సరుకు ధర సిద్ధించిన తర్వాత డబ్బు వరసగా స1 , స2 ,  స౩  ధరలను సిద్ధింప చేస్తుంది. స1 , స2 ,  స౩   అనే సరుకులు అనివార్యంగా డబ్బు కాళీచేసిన చోట్లోకొస్తాయి. ఆవిధంగా ధరల్ని సిద్ధింప చెయ్యడం ద్వారా సరుకుల చలామణీని డబ్బే కలిగిస్తున్నట్లు అగపడుతుంది.
వాస్తవానికి సరుకుల చలామణీయే డబ్బుకి చలనం కలిగిస్తుంది
ధరల్ని సిద్ధింప చెయ్యడం లో ఉపకరిస్తూనే, డబ్బు తను కూడా ఆగకుండా కదులుతూ చలనంలో ఉంటుంది.
సరుకుల చలామణీకీ, డబ్బు చలనానికీ తేడాలు
1.సరుకు చోటు మార్చుకుంటే ఇక చలామణీ రంగంలో ఉండదు
అయితే చలామణీ రంగంలో సరుకు మొదటి కదలికే చివరి కదలిక కూడా. బంగారం సరుకుని ఆకర్షించిందా(డ-స)  సరుకు బంగారాన్ని ఆకర్షించిందా(డ -స) అనేది అప్రస్తుతం. ఏదయినా సరుకు చోటు మార్చుకుంటుంది. ఒక్క కదలికతో, ఒకసారి చోటు మార్చుకోవడంతో సరుకు చలామణీ రంగం నుంచి బయటపడి, వాడక రంగంలో పడుతుంది.
చలామణీ సాధనంగా డబ్బుఎల్లప్పుడూ కొనుగోలు సాధనంగా అగపడుతుంది
అన్ని అమ్మకచర్యలూ, అన్ని కొనుగోలు చర్యలూ రూపంలో ఒకేరకమైనవిగా అగపడతాయి. డబ్బెప్పుడూ కొనుగోలు సాధనంగా కనబడుతుంది.
రెండు విరుద్ధ దశల్లో భిన్నమైన చర్యలు చేస్తుంది.
సరుకుల అంతులేని  కదలికే చలామణీ- క్రిటిక్ .ఆ కదిలే సరుకులు ఎల్లప్పుడూ భిన్నమైనవే.ఒక్కో సరుకు ఒక కదలిక మాత్రమే చేస్తుంది. వలయంలో సరుకుమొదలుపెట్టే   రెండోకదలిక  అదే సరుకుగా కాదు, మరొక సరుకుగా- అంటే బంగారంగా. రూప పరివర్తన చెందిన సరుకు కదలిక ఆవిధంగా బంగారం కదలిక. స-డ లావాదేవీలో సరుకుతో చోటుమార్చుకున్న నాణెం లేదా బంగారుముక్క  డ-స లో లావాదేవీని మొదలుపెట్టేదిగా ఉంటుంది. ఆవిధంగా రెండోసారి మరొక సరుకుతో చోట్లు మార్చుకుంటుంది. కొనేవాని  (B) చేతుల్లోనించి అమ్మేవాని (A)చేతుల్లోకి పోయినట్లుగానే, ఇప్పుడు కోనేవాడుగా మారిన A చేతుల్లోంచి మరొక అమ్మేవాని (C) చేతుల్లోకి పోతుంది.సరుకు రూప పరివర్తన దీంతో ముగుస్తుంది.
సరుకుల కదలిక ఉంటుంది అలాగే డబ్బు కదలికా ఉంటుంది.

అమ్మేవాడు సరుకుతో వస్తాడు. కనుక అతడు సరుకుకి ప్రతినిధి. కొనేవాడు డబ్బుతో వస్తాడు. కనుక అతడు డబ్బుకి ప్రతినిధి. అందువల్ల చలామణీ సాధనంగా డబ్బుఎల్లప్పుడూ కొనుగోలు సాధనంగా అగపడుతుంది. ఇలా అగపడడం వల్ల, ఒక వాస్తవం మరుగున పడుతుంది.
ఆవాస్తవం : డబ్బు సరుకుల రూపపరివర్తన యొక్క రెండు విరుద్ధ దశల్లో భిన్నమైన చర్యలు చేస్తుంది.

స-డ ఒక దశ, డ-స  రెండో దశ.ఈరెండు పరస్పర విరుద్ధ దశలు. డబ్బు చర్యరెంటిలోనూ ఒకటే కాదు.తేడా ఉంది.
1.డబ్బెప్పుడూ ఒకే పని చేస్తుంది. సరుకు రెండు పనులు చేస్తుంది. అందువల్ల డబ్బు కదలిక నించి ప్రతిసరుకు చలామణీలో రెండు దశలున్నట్లు కనబడదు.
డబ్బు  ‘చలామణీ సాధనం’ గా పనిచేస్తుంది.ఎందుకంటే, దానిలో సరుకుల విలువ స్వతంత్ర రూపం తీసుకుంటుంది. అందువల్ల చలామణీ మాధ్యమంగా ‘డబ్బు చలనం’  వాస్తవానికి సరుకులు వాటి రూపం మార్చుకునేటప్పుడు ఆసరుకులు పొందే చలనమే. ఆవిధంగా  బట్ట సరుకు రూపం నుంచి  మొదట డబ్బురూపం లోకి మారింది. సరుకు మొదటి  రూప పరివర్తనలో (సరుకు-డబ్బు) చివరి పదం (డబ్బు) చివరి రూప పరివర్తనలో(డబ్బు-సరుకు) మొదటి పదం అవుతుంది.
బట్ట-డబ్బు మొదటి రూప పరివర్తన
డబ్బు-బైబిల్ రెండో రూప పరివర్తన.
డబ్బు తిరిగి బైబిల్ రూపంలో కి మారుతుంది.
అయితే ఈ రెండు రూపపరివర్తనలూ సరుకూ డబ్బూ మారడం వల్ల, పరస్పరం ఒకదాన్నొకటి తొలగించి అక్కడ చేరడం వల్ల  సాధ్యమయ్యాయి. అవి రెండుమార్లు తొలిగించు కున్నాయి. బట్ట మొదటి రూప పరివర్తన ఈ నాణేల్ని నేతగాని జేబులో పెడుతుంది. రెండో రూపపరివర్తన ఆనాణేల్ని బయటకు లాగుతుంది.అంటే  అవే నాణేలు రెండుసార్లు చోట్లు మారాయి-అయితే వ్యతిరేకదిశల్లో.అలా మారడంలో ఒకే  సరుకు కి జరిగిన  ఈ రెండు  విలోమ  మార్పులు ప్రతిబింబించాయి.
అలాకాకుండా, మొదటి రూప పరివర్తన వరకే జరిగితే, అంటే అమ్మకాలే జరిగి,కొనుగోళ్ళు జరగకపోతే, ఆడబ్బు  ఒకసారే తనచోటు మార్చుకుంటుంది. దాని రెండోసారి మార్పు సరుకు యొక్కరెండో రూప పరివర్తనని - అంటే డబ్బు తిరిగి సరుకులోకి మారడాన్ని- వ్యక్తం చేస్తుంది. అవే నాణేలు తరచుగా చోట్లు మారుతుంటే, అది ఒకే సరుకు పొందిన  రూపపరివర్తనల పరంపరని ప్రతిబింబిస్తుంది; అంతేకాదు, సరుకుల ప్రపంచంలో అసంఖ్యాక రూపపరివర్తనలు ఒకదానితో ఒకటి పెనవేసుకొని ఉండడాన్ని కూడా ప్రతిబింబిస్తుంది. ఒక అమ్మకం దారుడి నుండి మరొకనికి సజావుగా చేరుతూఉంటే భిన్న సరుకుల రూపపరివర్తనలు సరిగా ఒకదానితో ఒకటి అల్లుకొని ఉన్నట్లు.ఇదంతా ఇప్పుడు మనం పరిశీలిస్తున్న సరుకుల సరళ చలామణీ (స-డ-స) కి మాత్రమే వర్తిస్తుంది.
సరుకుల చలామణీ అంతర్లీనంగా ఉన్న సరుకుల రూప పరివర్తనల్నిఎలా దాచిపెడుతుందో చర్చించాక, ఇప్పుడు డబ్బు చలనాన్నిఒక ప్రక్రియగా విడిగా చూస్తాడు.
ప్రతి సరుకూ చలామణీలోకి అడుగుపెట్టి, మొదటి రూప పరివర్తన పొందినప్పుడు, అలా ఎందుకు చేస్తుందంటే, చలామణీ నించీ బయటపడి,ఇతర సరుకుల చేత స్థానభ్రంశం చెయ్య బడడానికి. ఇందుకు భిన్నంగా డబ్బు చలామణీ సాధనంగా నిరంతరాయంగా చలామణీ రంగంలోనే ఉండి, అందులోనే కదులుతూ ఉంటుంది. అందువల్ల ఒక ప్రశ్న ఉదయిస్తుంది:
ఈరంగం నిరంతరం ఎంత డబ్బుని ఇముడ్చుకుంటుంది? 
ఒక దేశంలోప్రతిరోజూ లెక్కలేనన్ని కొనుగోళ్ళూ ,అమ్మకాలూ జరుగుతుంటాయి. సరుకులు ముందుగా ఉహలో నిర్ణయించిన వాటి ధరలద్వారా నిశ్చితమైన డబ్బు పరిమాణాలకు సమాన మవుతుంది. ప్రస్తుతం పరిశీలిస్తున్న చలామణీ రూపంలో డబ్బూ, సరుకులూ ఎప్పుడూ ముఖాముఖీ తలపడతాయి- ఒకటి కొనుగోలు యొక్క  ధనద్రువం వద్ద, రెండోది అమ్మకం యొక్క రుణ ధ్రువం వద్దా. కనుక కావలసిన చలామణీ సాధనం మొత్తం ఎంతో ఆమొత్తం సరుకుల ధరల మొత్తం చేత నిర్ణయమవుతుందనేది స్పష్టమే.
మొత్తం సరుకులధరలు ముందుగా ఉహాత్మకంగా వ్యక్తపరిచే బంగారం మొత్తానికి వాస్తవ డబ్బు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది.అందువల్ల ఈ రెండు మొత్తాలూ సమానం అనేది స్వయం స్పష్టమే.
చలామణీ లో ఉండే డబ్బు మొత్తం ఎంతో నిర్ణయించేది అమ్మాల్సిన సరుకుల ధరల మొత్తం.
ఊహాత్మకంగా అప్పటికే ధరల్లో ఉన్న దాని వాస్తవీకరణే డబ్బుకనక, సరుకుల్ని చలామణీలో పెట్టేది డబ్బుకాదు, దాని కదలిక చలామణీ ప్రతిబింబం కనక, చలామణీ లో ఉండాల్సిన డబ్బు మొత్తాన్ని రూప పరివర్తనలు చెందే సరుకుల ధరల మొత్తంచేత నిర్ణయమవుతుంది.  డబ్బు పరిమాణం ధర స్థాయిని నిర్ణయించదు. అందుకు భిన్నంగా ధర స్థాయే డబ్బు పరిమాణాన్ని నిర్ణయిస్తుంది.
అయినా, డబ్బే ధరల్లో మార్పుకలిగిగించే  పరిస్థితులు కూడా ఉన్నాయి: డబ్బు పరిమాణంలో మార్పు వల్ల కాదు, డబ్బు విలువలో మార్పువల్ల.
సరుకుల ధరలు మారకుండా స్తిరంగా ఉంటే, సరుకుల ధరలు, బంగారం విలువ మారితే మారతాయి.బంగారం విలువ తగ్గితే అదే నిష్పత్తిలో లో సరుకుల ధరలు పెరుగుతాయి. బంగారం విలువ పెరిగితే, అదే నిష్పత్తిలో సరుకుల ధరలు తగ్గుతాయి. ఒకవేళ బంగారం విలువపెరిగి నందువల్లో, తగ్గి నందువల్లో మొత్తం సరుకుల ధరలు పెరగడమో తగ్గడమో జరిగితే, దాన్ని బట్టి చలనంలో ఉన్న డబ్బు మొత్తం పెరుగుతుంది లేదా తగ్గుతుంది.
ఈ సందర్భంలో డబ్బు పరిమాణంలో వచ్చిన మార్పు, డబ్బు వల్లనే వచ్చిందన్నది నిజమే. కాని చలామణీ మాధ్యమంగా డబ్బు చర్య(function)వల్ల కాదు, విలువ కొలమానంగా డబ్బు చర్యవల్ల.
సరుకుల ధర డబ్బు విలువకు విలోమంగా  మారుతూ ఉంటుంది; తర్వాత చలామణీ మాధ్యమంగా డబ్బు పరిమాణం సరుకుల ధరలకు అనుగుణంగా (directly)మారుతూ ఉంటుంది.
డబ్బు విలువలో మార్పు, సరుకుల ధరల్లో మార్పు తెస్తుంది, అప్పుడు ఈధర మార్పు చలామణీలో ఉన్న డబ్బు పరిమాణంలో మార్పు తెస్తుంది. దీన్ని స్పష్టపరచేందుకు మార్క్స్ ధరల్లో మార్పు వచ్చాక పరిమాణాల్లో మార్పువచ్చే  పరిస్థితిని మనముందు పెడతాడు.
బంగారం విలువ తగ్గే బదులు, విలువ కొలమానంగా వెండి వచ్చినా సరిగ్గా ఇలాగే జరుగుతుంది. వెండి ధర పెరిగే బదులు, బంగారం వెండిని విలువ కొలమానం గా ఉండకుండా గెంటినా జరిగేదిదే. మొదటి సందర్భంలో అంతకుముందు ఉన్న బంగారం కంటే ఎక్కువ వెండికావాలి.
రెండు సందర్భాల్లోనూ డబ్బుపదార్ధం విలువ - అంటే, విలువ కొలమానంగా వ్యవహరించే సరుకు విలువ – మారి ఉంటుంది. అందువల్ల తమ విలువల్ని డబ్బులో చెప్పే సరుకుల ధరలు కూడా మారి ఉంటాయి. అలాగే ఆధరల్ని సిద్ధింప చేసే డబ్బు పరిమాణం కూడా మారి ఉంటుంది. డబ్బు పదార్ధం అయిన బంగారం నిర్దిష్ట విలువతో ప్రవేశించగానే చలామణీ రంగం మొదలవుతుంది.
ఇప్పుడు మొదట ఎత్తుకున్న సమస్యకి తిరిగి వస్తాడు:
 డబ్బు విలువ మారితే ఏమవుతుంది?
డబ్బుగా ఉన్న పదార్ధం బంగారమో వెండోమరొకటో కావచ్చు. అది ఏదయినా  నిశ్చిత విలువ ఉన్న సరుకుగా చలామణీ రంగంలో ప్రవేశిస్తుంది. ఈ విషయం తెలిసిందే. కనుక విలువ కొలమానంగా పనిచేసేటప్పుడు, ధరలను నిర్ణయించేటప్పుడు దాని (ఆ డబ్బు సరుకు ) విలువ ముందుగానే తెలిసి ఉంటుంది.
డబ్బు సరుకు విలువ పడిపోతే ఏమవుతుంది?
ఇప్పుడు డబ్బు విలువ పతనం, ఆలోహాల ఉత్పత్తిస్థలంలో వాటితో వస్తుమార్పిడి జరిగిన సరుకుల ధరలలో మార్పువల్ల జరిగినట్లు రుజువవుతుంది.
ఇతర సరుకులలో ఎక్కువభాగం- ప్రత్యేకించి సరిగా అభివృద్ధికాని దశలో ఉన్న సమాజాల్లో- ‘పాత విలువ కొలమానం’ యొక్క ఊహాత్మక  విలువ ప్రకారమే చాలాకాలం పాటు అంచనా వెయ్యడం కొనసాగుతుంది. అయినాగాని, వాటి ఉమ్మడి విలువ సంబంధంద్వారా ఒక సరుకు మరొక సరుకుమీద ప్రభావం చూపుతుంది. వెండి, బంగారాల్లో వ్యక్తమయ్యే ఆసరుకుల  ధరలు, క్రమంగా వాటి  సాపేక్ష విలువల  బట్టి  నిర్ణయమైన నిష్పత్తుల్లో నిలబడతాయి. డబ్బు లోహం యొక్క కొత్త విలువ రీత్యా అన్ని సరుకుల విలువలూ అంచనా కట్టే వరకూ అలాగే జరుగుతుంది. ఈప్రక్రియని అనుసరించి అమూల్య లోహాల పరిమాణం పెరుగుతూ పోతుంది- ఈపెరుగుదల ఎందుకు కలుగుతుంది? నేరుగా వాటి ఉత్పత్తి స్థలంలో వాటితో (లోహాలతో)వస్తుమార్పిడి అయిన వస్తువుల్ని replace చెయ్యడానికి అవి ప్రవహించడం వల్ల. సరుకులు వాటి నిజమైన ధరల్ని పొందే అనుపాతంలో, అంటే వాటి విలువలు డబ్బులోహం తగ్గిన విలువ ననుసరించి అంచనావేసే నిష్పత్తిలో, ఆకొత్త ధరల్ని సిద్ధింప చేసేందుకు అవసరమైన బంగారం మొత్తం ముందే సమకూర్చబడి ఉండాలి. బంగారం వెండి సరఫరా పెరగడంవల్ల కలిగిన  ఫలితాల ఏక పక్ష పరిశీలన కొందరు ఆర్దికవేత్తల్ని17 వ శతాబ్దంలో, ప్రత్యేకించి 18 వ శతాబ్దంలో ఒక తప్పు నిర్ధారణవైపు పంపింది.
ఆతప్పునిర్ధారణ ఇదే: చలామణీ సాధనంగా ఉపకరిస్తున్న
 వెండి బంగారాల పరిమాణం పెరిగినందువల్ల సరుకుల ధరలు పెరిగాయి.
ఇకముందు బంగారం విలువ ముందుగా నిర్ణయమైన అంశం అయినట్లు భావిద్దాం.
ఈ ఊహ ననుసరించి చలామణీ సాధనం పరిమాణం సిద్ధించవలసిన సరుకుల ధరల మొత్తం చేత నిర్ణయమవుతుంది.
ప్రతి సరుకు ధరా తెలుసునని కూడా అనుకుంటే, సరుకుల ధరల మొత్తం చలామణీలో ఉన్న సరుకుల మొత్తం మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. ఇది స్వయం స్పష్టం.ఒక క్వార్టర్ గోధుమలు 2 పౌన్లయితే 100 క్వార్టర్లు 200 పౌన్లనీ, 200 క్వార్టర్లు 400 పౌన్లనీ  తెలుసుకోడానికి బుర్ర బద్దలు కొట్టుకోనక్కర లేదు. గోధుమలతో చోటు మారే డబ్బు పరిమాణం గోధుమల పరిమాణం పెరిగేకొద్దీ పెరుగుతుంది
సరుకుల రాసి స్థిరంగా ఉంటే, ఆసరుకుల ధరల్లో వచ్చే ఎగుడుదిగుళ్ళని బట్టి చలామణీలో ఉండే డబ్బు పరిమాణం మారుతుంది. ధర మార్పు ఫలితంగా ధరలమొత్తం పెరగడమో తగ్గడమో జరుగుతుంది కనక చలామణీలో ఉండే డబ్బు పరిమాణం పెరగడమో తగ్గడమో జరుగుతుంది. ఈ ప్రభావం కలిగించడానికి అన్ని సరుకుల ధరలూ ఒకేసారి పడాల్సిన పనిగానీ, పెరగాల్సిన పనిగానీ లేదు. కొన్ని ముఖ్యమైన వస్తువులధరలు పెరిగితే అన్ని సరుకుల ధరలూ పెరగడానికి చాలు; అలాగే కొన్ని ముఖ్యమైన వస్తువులధరలు తగ్గితే అన్ని సరుకుల ధరలూ తగ్గడానికి చాలు;.అందువల్ల చలామణీలో ఎక్కువో తక్కువో డబ్బు పెట్టడానికి చాలు.  ధరలో మార్పు సరుకుల విలువ వాస్తవమార్పుకి అనుగుణంగా ఉన్నా లేకున్నా, ధరలో మార్పు మార్కెట్ ధరల్లో హెచ్చుతగ్గుల ఫలితమైనా, కాకున్నా – చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం మీద ప్రభావం అదేవిధంగా ఉంటుంది. మారదు.
డబ్బు చలన వేగం మారితే
అమ్మవలసిన సరుకులు క్వార్టర్ గోధుమలు,20 గజాలబట్ట, ఒక బైబిల్, నాలుగు గాలన్ల బ్రాందీ. ఒకేసారి భిన్న ప్రాంతాలలో అమ్మాలనుకుందాం.ఒక్కక్కదాని ధర రెండేసి పౌన్లయితే సిద్ధించాల్సిన ధరల మొత్తం 8 పౌన్లు. అంటే, 8పౌన్ల డబ్బు చలామణీలోకిపోవాలి. ఒకవేళ అలాకాకుండా అవే వస్తువులు ఈకింది రూపపరివర్తనల గొలుసులో లింకులయితే,
1క్వార్టర్ గోధుమలు -  £2 - 20 గజాలబట్ట - £2 - ఒక బైబిల్ - £2 - నాలుగు గాలన్ల బ్రాందీ - £2.
ఇలాంటి గొలుసు మనకు తెలుసు.
ఈసందర్భంలో అవే 2 పౌన్లు ఒక సరుకు తర్వాత మరోకసరుకుతో చలామణీ జరిగేట్లు చేస్తాయి. వరసగా వాటి ధరల మొత్తం 8 పౌన్లనీ సిద్ధింపచేసి, చివరకి ఆరెండు పౌన్లు బ్రాందీ అమ్మేవాడి జేబులో కొస్తాయి. ఆవిధంగా అవే రెండు పౌన్లు నాలుగు కదలికలు చేస్తాయి.
ఈ వరస పూర్తవడానికి కొంత టైం పడుతుంది.ఆకారణంగా డబ్బుచలన వేగం నిర్దిష్ట కాలంలో, నిర్దిష్ట డబ్బు ముక్కచేసిన కదలికల సంఖ్య చేత కొలవబడుతుంది.
 4 వస్తువుల చలామణీ కి ఒక రోజు పట్టిందనుకుందాం. ఒకరోజులో సిద్ధించిన ధరలు 8పౌన్లు. 2పౌన్ల ముక్క చేసిన కదలికలు 4. చలామణీ అవుతున్న డబ్బు 2 పౌన్లు. అందువల్ల చలామణీలో కొంత కాలవ్యవధికి ఈకింది సంబంధం వస్తుంది: చలామణీ మాధ్యమంగా  ఉండే డబ్బు పరిమాణం = సరుకుల ధరల మొత్తం/అవే నాణేలు చేసే కదలికల సంఖ్య. ఈసూత్రం సాధారణంగా చెల్లుబాటు అవుతుంది.

ఒకానొక దేశంలో, నిర్ణీత వ్యవధిలో సరుకుల మొత్తం చలామణీ  ఒకపక్క ఏకకాలంలో జరిగే అనేక విడివిడి పాక్షిక రూపపరివర్తనలుగా ఉంటాయి. అవి అదేసమయంలో కొనుగోళ్ళు కూడా అయిన అమ్మకాలు. వాటిలో ప్రతి నాణెమూ ఒక్క సారే చోటు మారుతుంది. ఒకే కదలిక చేస్తుంది. మరొకపక్క, సరుకుల మొత్తం చలామణీ పాక్షికంగా పక్కపక్కన జరిగే భిన్నమైన, ఒకదానికొకటి సహకరించుకునే రూపపరివర్తనల పరంపరగా  ఉంటుంది.ఆపరంపరలో ప్రతిదానిలోనూ ప్రతి నాణెమూ చాలా కదలికలు చేస్తుంది. ఆసంఖ్య పరిస్థితుల్ని బట్టి పెద్దది గానో చిన్నదిగానో ఉంటుంది.
ఒకే పేరుతో (denomination) చలామణీ ఉన్ననాణేలు చేసే మొత్తం కదలికల సంఖ్య తెలిస్తే, ఒక నాణెం చేసే సగటు  కదలికల్నితెలుసుకోగలం.డబ్బు సగటు చలన వేగం తెలుసుకోగలం. ప్రతిరోజూ మొదట్లో చలామణీ లోకి ప్రవేశపెట్టిన డబ్బు పరిమాణం, ఒకే కాలంలో పక్కపక్కనే చలామణీ అవుతున్నఅన్ని సరుకుల ధరల మొత్తం చేత నిర్ణయమవుతుంది. అయితే ఒకసారి చలామణీలోవున్నాయంటే, నాణేలు ఒకదానికొకటి బాధ్యతవహిస్తాయని చెప్పవచ్చు. ఒకటి తన వేగాన్ని పెంచుకుంటే,మరొకటి తనసొంత వేగాన్ని అడ్డుకొని తగ్గించుకోనన్నా తగ్గించు   కుంటుంది, లేదా చలామణీనించి బయటకుపోనన్నా పోతుంది. ఎందువల్లనంటే,ఒక నాణెం చేసే సగటు కదలికల సంఖ్య  చేతహెచ్సిస్తే, సిద్ధించాల్సిన ధరల మొత్తానికి సమానం అయిన పరిమాణం బంగారాన్ని మాత్రమే చలామణీ ఇముడ్చుకోగలదు.
అందువల్ల, వేరువేరు నాణేల కదలికల సంఖ్య పెరిగితే, చలామణీలో ఉన్న ఆ నాణేల సంఖ్య తగ్గుతుంది. కదలికల సంఖ్య తగ్గితే మొత్తం నాణేల సంఖ్య పెరుగుతుంది. ఒకానొక సగటు చలనవేగం ఉంటే, చలామణీ ఇముడ్చుకోగల డబ్బు పరిమాణం ఎంతో తెలుస్తుంది. కనుక చలామణీ నించీ నిర్ణీత సంఖ్యలో సావరిన్లను(పౌను స్టెర్లింగ్ కి సమానమైన పూర్వపు 7.988 గ్రాముల బంగారు నాణేలు) తొలిగించడానికి  అదే సంఖ్యలో పౌను నోట్లను పెడితే సరిపోతుంది. ఈ చిట్కా బాంకర్లందరికీ బాగా తెలిసిందే.
సాధారణంగాపరిగణిస్తే, డబ్బు చలనం అనేది సరుకుల చలామణీ యొక్క ప్రతిబింబం, సరుకులు  పొందే విరుద్ధ రూప పరివర్తనల యొక్క ప్రతిబింబం. అదేవిధంగా చలన వేగం అనేది సరుకులు ఎంత వేగంగా వాటి రూపాల్ని మార్చుకుంటాయో ఆ వేగాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది. ఒక రూపపరివర్తనల పరంపరతో మరొక రూప పరివర్తనల పరంపర నిరంతరాయంగా పెనవేసుకొనడాన్ని,వేగంగా జరిగే  పదార్ధం యొక్క సామాజిక అంతఃపరివర్తన(interchange)ని, చలామణీ రంగం నుంచి సరుకులు వేగంగా బయటకు పోవడానికి, వాటి స్తానంలోకి కొత్త సరుకులు అంటే వేగంగా రావడాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది.
అందువల్ల, చలన వేగంలో  పరస్పర విరుద్ధమూ, పరస్పర పూరకమూ అయిన దశల ఐక్యతని, సరుకుల ప్రయోజనకర అంశం  వాటి విలువ అంశంలోకి మారడం , వాటి విలువ అంశం తిరిగి ప్రయోజనకర అంశంలోకి మారడం యొక్క ఐక్యతని, అమ్మకం కొనుగోలు అనే రెండు ప్రక్రియల ఐక్యతని మనం గమనిస్తాం. మరొకవైపు చలనవేగం వెనకపట్టు పట్టడం అనేది ఈ రెండు ప్రక్రియలూ విడివిడి,విరుద్ధదశలుగా విడిపోవడాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది.రూపం మారడంలో కలిగిన మందకొడి తనాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది.అందువల్ల పదార్ధం యొక్క సామాజిక అంతఃపరివర్తనలో వచ్చే మందకొడి తనాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది. ఈ మందకొడి తనానికి మూలకారణం గురించి  చలామణీ  ‘క్లూ’ ఏమీ ఇవ్వదు. కేవలం ఈవిషయాన్నే రుజువుగా పెడుతుంది. డబ్బుచలనం తిరోగమనాన్నీ, దానితోపాటు అదేసమయంలో  చలామణీ రంగం అంచుల్లో డబ్బు తక్కువ తరచుగా కనబడదాన్నీ, కనపడకుండా పోవడాన్ని ప్రజలు గమనిస్తుంటారు. సహజంగానే వాళ్ళు ఈ తిరోగమనానికి కారణం చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణంలో కొరత అని అనుకుంటారు.
తాను అమ్మాలనుకునే సరుకులు కొనేవాడు చిక్కకపోతే, దేశంలో డబ్బు కొరత ఏర్పదినండువల్లనే అమ్ముడవడంలేదని అనుకుంటాడు. అందువల్ల డబ్బు లేదు అనే నినాదం అన్నిచోట్ల వినబడుతుంది. ఆనినాదం సర్వసాధారణం అవుతుంది. అయితే ఇది పెద్ద పొరపాటు...డబ్బుకోసం అరిచేవాళ్ళకి నిజంగా ఏం కావాలి?  
దేశంలో డబ్బుంటే తన సరుకులకి ధర వచ్చేది అనుకుంటాడు రైతు.అటువంటప్పుడు అతను కావాలని కోరుకునేది డబ్బునికాదనీ, అతను అమ్మలేకపోతున్న దాన్యానికీ, పసువులకీ ధర అనీ  అనిపిస్తుంది...
అతనికి ధర ఎందుకు రావట్లేదు?..
1) దేశంలో ధాన్యమూ, పశువులూ అతిగా ఉండి ఉండాలి.మార్కెట్ కి వచ్చేవాళ్ళలో ఎక్కువమంది అమ్మేవాళ్ళూ తక్కువమంది కొనేవాళ్ళూ ఉంది ఉండవచ్చు.
2)  ఇతరదేశాలకు మామూలుగా పంపే అవకాశం తగ్గి ఉండవచ్చు.
3) వస్తువుల వినిమయం తగ్గి పోవచ్చు. పేదరికంవల్ల జనం ఇంతకుముందు ఖర్చుపెట్టినట్లుగా ఇళ్ళలో ఖర్చుపెట్టలేక పోతే వినిమయం తగ్గుతుంది; అందువల్ల, రైతు సరుకులు అమ్ముడయ్యేట్లు చేసేది డబ్బు పెరగడం కాదు. మార్కెట్ ని మందకొడిగా ఉంచే  పైన చెప్పిన మూడు కారణాల్లో దేన్నైనా తొలగించడం.
మార్కెట్ మందకొడిగా ఉన్నందువల్ల వర్తకుడూ, షాపువాడూ కూడా తమసరుకులు అమ్ముడయ్యేందుకు డబ్బు కావాలంటారు. “సంపద ఒకచేతినించి మరోకచేతిలోకి మారినప్పుడు వృద్ధి చెందినంత ఎక్కువగా , ఎన్నడూ వృద్ధి చెందదు.”(Sir Dudley North―Discourses upon Trade,‖ Lond. 1691)
సరుకుల స్వభావంలోనే  తలెత్తి, సరుకుల చలామణీలో ఉపరితలానికొచ్చే  వైషమ్యం చలామణీ మాధ్యమాన్ని పెంచడం ద్వారా పోగొట్టవచ్చు  అని స్విస్ ఆర్ధికవేత్త JeanHerrenschwand (1728-1 812) వింత అభిప్రాయం వ్యక్తపరిచాడు. ఇక్కడ ఒక విషయం చెప్పాలి. ఒకపక్క, ఉత్పత్తిప్రక్రియ లోనూ, చలామణీ ప్రక్రియలోనూ స్తంభనకి(stagnation) కారణం చలామణీ మాధ్యమం సరిపోకపోవడం అనేది ప్రజల భ్రమ. మరొకపక్క, కరెన్సీ క్రమబద్ధీకరణ కోసం శాసనాల జోక్యం వంటి చర్యల ఫలితంగా ఏర్పడే వాస్తవ మాధ్యమం కొరత అటువంటి స్థబ్దతని కలిగించక పోవచ్చు అనడం మాత్రం ఏ విధంగానూ కుదరదు.

    ఒకపక్క, చలామణీలో ఉన్న సరుకుల ధరల మొత్తం, మరొకవైపు, రూప పరివర్తనల విరుద్ధ దశలు ఒకదాన్నొకటి అనుసరించే వేగం. ఈ వేగం మీద ఒక నాణెంవల్ల  సగటున ధరల మొత్తంల్లో ఎంత భాగం సిద్ధిస్తుందనేది ఆధారపడి ఉంటుంది. అయితే చలామణీలో ఉన్న సరుకుల ధరల మొత్తం సరుకుల మొత్తం మీదా, దానితోపాటు ఆసరుకుల ధరలమీదా కూడా ఆధారపడతాయి.
ఏమయినప్పటికీ ఈమూడు అంశాలూ- ధరల స్థితీ, చలామణీ అయ్యే సరుకుల పరిమాణమూ, డబ్బు చలన వేగమూ- అన్నీ మారుతూ ఉంటాయి. వాటి కలయికలతో ఈ మూడు అంశాలూ అనేక విధాలుగా మారుతుంటాయి. కనుక సిద్ధించాల్సిన ధరలమొత్తమూ, తత్ఫలితంగా ఆధరలమొత్తం  మీద ఆధారపడే చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణమూ ఆయా మార్పులకు అనుగుణంగా మారుతుంటాయి. ఈ మార్పులలో ధరల చరిత్రలో అత్యంత ప్రధానమైన వాటిని మాత్రమే ఇక్కడ పరిశీలిస్తాము.

ధరలు స్థిరంగా ఉన్నా, చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం పెరగవచ్చు- సరుకుల సంఖ్య పెరగడం వల్లగానీ, చలన వేగం తగ్గడం వల్లగానీ, పై రెండూ కలసినందువల్ల గానీ ఈపరిస్థితి ఏర్పడుతుంది. మరొకపక్క, చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం తగ్గవచ్చు – సరుకుల సంఖ్య తగ్గినందువల్లగానీ, వాటి చలామణీ వేగం పెరిగినందువల్ల గానీ ఈపరిస్థితి ఏర్పడుతుంది.
సరుకుల ధరలు పెరిగినా, వాటి పెరుగుదలకి అనుగుణంగా సరుకుల సంఖ్య తగ్గితే చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం మారదు, స్థిరంగా ఉంటుంది. సరుకుల సంఖ్య స్థిరంగా ఉండి, ధరల పెరుదలకి తగిన  నిష్పత్తిలో డబ్బు చలన వేగం పెరిగినా కూడా  చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం మారదు, స్థిరంగా ఉంటుంది. సరుకుల సంఖ్య మరింత  వేగంగా తగ్గినా, డబ్బు చలన వేగం మరింతగా పెరిగినా,  చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం తగ్గవచ్చు.
సరుకుల ధరలు తగ్గినా, అవి తగ్గిన నిష్పత్తికి తగినట్లు సరుకుల సంఖ్య పెరిగితే చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం మారదు, స్థిరంగా ఉంటుంది.
సరుకుల ధరలు తగ్గినా, డబ్బు చలన వేగంఅదే నిష్పత్తిలో తగ్గితే చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం మారదు, స్థిరంగా ఉంటుంది.
ధరలు తగ్గేదానికన్నా మరింత వేగంగా సరుకుల సంఖ్య పెరిగితే చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం పెరుగుతుంది.  అలాగే ధరలు తగ్గేదానికన్నా మరింతగా చలన వేగం తగ్గితే కూడా చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం పెరుగుతుంది. 
వేర్వేరు అంశాల్లో వచ్చే మార్పులు ఒకదాన్నొకటి సరిపుచ్చుకోవచ్చు. అలా జరిగితే, అస్థిరత ఉన్నప్పటికీ సిద్ధించాల్సిన  సరుకుల ధరల మొత్తమూ, చలామణీ లో ఉన్న డబ్బు పరిమాణమూ  స్థిరంగా ఉంటాయి. ఫలితంగా దీర్ఘకాల వ్యవధుల్ని తీసుకుంటే, ఏ దేశంలోనైనా చలనంలో ఉన్న డబ్బు పరిమాణంలో  సగటు స్థాయికి కలిగే వ్యత్యాసాలు మనం మొదట అనుకునేదానికన్నా తక్కువే. నిర్ణీత కాలానికి వచ్చే పారిశ్రామిక, వాణిజ్య సంక్షోభాలవల్ల కలిగే తీవ్ర కుదుపుల్నీ(perturbations నీ, అంతకన్నా తక్కువ తరచుగా వచ్చే డబ్బు విలువలో హెచ్చుతగ్గులవల్ల  కలిగే తీవ్ర కుదుపుల్నీ  పక్కనబెడితే,  వ్యత్యాసాలు మనం మొదట అనుకునేదానికన్నా తక్కువే.
ఇక చివరి పేరాలో: ధరలు డబ్బు పరిమాణాన్ని బట్టి  ఉంటాయి- అనే భ్రమని గురించి చర్చిస్తాడు. ఈచర్చక్రిటిక్ లో మరింత వివరంగా సాగుతుంది. ముందుగా నియమాన్ని రూపొందిస్తాడు: ఇది డబ్బుయొక్క పరిమాణ సిద్ధాంతానికి వ్యతిరేకంగా ఉంటుంది.
చలామణీలో ఉండే డబ్బు పరిమాణాన్ని నిర్ణయించేది ఏది? చలామణీలో ఉన్న సరుకుల ధరలూ, సగటు చలన వేగమూ (velocity). దీన్నే మరోరకంగా చెప్పవచ్చు: సరుకుల విలువలమొత్తం ఎంతో, వాటి రూపపరివర్తనల సగటు వేగం ఎంతో  ఇస్తే, (given) డబ్బుగా ఉండాల్సిన లోహం పరిమాణం ఆ లోహం విలువమీద ఆధారపడి ఉంటుంది.
ఇందుకు భిన్నమైన తప్పు అభిప్రాయాలు:
మారక మాధ్యమం చేత ధరలు నిర్ణయించబడతాయి;మారక మాధ్యమం దేశంలో ఉన్న అమూల్య లోహాల పరిమాణాన్ని బట్టి ఉంటుంది.
ఈ అభిప్రాయాలు అర్ధంపర్ధంలేని, అసంబద్ధ పరికల్పన (absurd hypothesis) మీద అధారపడ్డది. ఆపరికల్పన ఇదే:
మొదట చలామణీలో ప్రవేశించేటప్పుడు సరుకులు ధరలేకుండా ఉంటాయి, డబ్బు విలువ లేనిదిగా ఉంటుంది.
ఒకసారి చలామణీలో చేరాక సరుకుల్లో కొంతభాగం అమూల్యలోహాల కుప్పలో కొంత భాగంతో మారకం అవుతాయి – అనుకోవడమే ఈ తప్పు అభిప్రాయానికి మూలం.

నియమం : చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం చలామణీలో ఉన్న సరుకుల ధరల మొత్తం చేతా, డబ్బు సగటు చలన వేగం చేతా నిర్ణయమవుతుంది. దీన్నే ఇలాకూడా చెప్పవచ్చు: సరుకుల విలువల మొత్తమూ, వాటి రూప పరివర్తనల సగటు వేగమూ తెలిస్తే డబ్బుగా ఉన్న లోహం పరిమాణం  ఆలోహం విలువ మీద ఆధారపడి ఉంటుంది.

ఒక దేశంలో వర్తకం నడవడానికి ఒక నిర్దిష్ట పరిమాణంలో డబ్బు కావాలి. అంతకుమించి ఉన్నా, తగ్గినా ఇబ్బందవుతుంది.చిన్న చిల్లర వర్తకంలో  వెండి డబ్బుని మార్చడానికి ఒక నిష్పత్తిలో ఫార్దింగులు* అవసరమవుతాయి. (*ఫార్దింగు అనేది ఇంగ్లండ్ లో పెన్నీ లో నాలుగో వంతు విలువ గల చిన్న ఇత్తడి నాణెం.)
అతిచిన్న వెండి ముక్కలతోకూడా లెక్క  సర్దుబాటు కాదు. అందుకు ఫార్దింగులు అవసరం. అవసరమైన ఫార్దింగుల సంఖ్య నిష్పత్తి ప్రజల సంఖ్యనిబట్టీ, వాళ్ళ మారకాల వేగాన్ని బట్టీ ఉంటుంది.అలాగే చిన్న వెండి నాణేల విషయంలోనూ.అదేవిధంగా వ్యాపారంలో అవసరమైన డబ్బు (బంగారం వెండీ )నిష్పత్తి కూడా మారకాల వేగాన్నిబట్టీ, చెల్లింపులు ఎంత పెద్దవి అనేదాన్ని బట్టీ నిర్ణయమవుతాయి.–విలియం పెట్టీ A Treatise of Taxes and Contributions.1667

డేవిడ్ హ్యూమ్ సిద్ధాంతాన్ని జే.స్టువర్ట్ ప్రభ్రుతులు  విమర్శించినప్పుడు, హ్యూమ్ ని ఏ.యంగ్ సమర్ధించాడు.** తన Political Arithmetic (1774)లో ‘ధరలు డబ్బు పరిమాణం మీద ఆధారపడతాయి’
అనే పేరుతో ఒక ప్రత్యేక అధ్యాయమే ఉంది.
ఆడమ్ స్మిత్ పొరపాటు గురించి తన క్రిటిక్ లో ప్రస్తావించినదాన్ని ఇక్కడ చెబుతాడు: ఆయన (స్మిత్) చలామణీలో నాణేల పరిమాణం సమస్య గురించి మాటయినా చెప్పకుండా దాటవేస్తాడు.డబ్బు కేవలం ఒక సరుకు మాత్రమే  అని డబ్బుని గురించి తప్పుఅభిప్రాయంతో ఉన్నాడు. అయితే తన సొంత సిద్ధాంతాలు వృద్ధిపరిచే టప్పుడు  మాత్రమే  స్మిత్ ఇలాంటి అభిప్రాయంతో ఉంటాడు. తనకు ముందున్న అర్ధశాస్త్రాన్ని విమర్శ చేసే సందదర్భలో లాగానే, అప్పుడప్పుడు సరైన అభిప్రాయం చెబుతాడు:
 ప్రతి దేశంలోనూ నాణేల పరిమాణం వాటిద్వారా చలామణీ అయ్యే సరుకుల విలువని బట్టి నిర్ణయమవుతుంది. . ప్రతి సంవత్సరం ఏదేశంలోనైనా అమ్మే,కొనే వస్తువుల విలువ చలామణీకి, వాటి పంపిణీకీ ఒక నిర్దిష్ట పరిమాణంలో డబ్బు అవసరం. అంతకు మించి అవసరం ఉండదు. చలామణీ కాల్వ తను నిండటానికి సరిపోయే మొత్తాని మాత్రమే లాక్కుంటుంది. అంతకుమించి అనుమతించదు. (―Wealth of Nations)
డబ్బు పరిమాణ సిద్ధాంతం రావడానికి మూలాన్ని బయటకు తెచ్చాడు మార్క్స్.
తప్పు అభిప్రాయం: ధరలు చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణాన్ని బట్టి నిర్ణయమవుతాయి. చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం, దేశంలో ఉన్న అమూల్య లోహాల పరిమాణం మీద ఆధారపడి ఉంటుంది.
మారక మాధ్యమం చేత ధరలు నిర్ణయించబడతాయి;
మారక మాధ్యమం దేశంలో ఉన్న అమూల్య లోహాల పరిమాణాన్ని బట్టి ఉంటుంది.
ప్రజల దగ్గర వెండి బంగారాలు పెరిగేకొద్దీ, సరుకుల ధరలు కచ్చితంగా పెరుగుతాయి. ఏదేశంలోనైనా వెండి బంగారాలు తగ్గితే అన్ని సరుకుల ధరలూ అదే నిష్పత్తిలో తగ్గుతాయి – అని జాకబ్ వాండర్ లింట్ ‘Money Answers all Things’ (1734)లో సూత్రీకరించాడు. హ్యూమ్ ఆపుస్తకాన్ని కచ్చితంగా చదివి ఉంటాడని మార్క్స్ తేల్చుకున్నాడు. ధరలు చలామణీ మాధ్యమం పరిమాణం మీద ఆధారపడతాయి – అనే అభిప్రాయం బార్బన్ కీ, అతనికి ముందు మరికొందరికీ  కూడా ఉంది. ఈ అభిప్రాయం తప్పు.
ఈ అభిప్రాయం అర్ధంపర్ధంలేని, అసంబద్ధ పరికల్పన (absurd hypothesis) మీద అధారపడ్డది. ఆపరికల్పన ఇదే:
చలామణీ లోకి  ధర లేకుండా సరుకులూ,విలువలేకుండా డబ్బూ ప్రవేశిస్తాయనీ, ఒకసారి చలామణీలో చేరాక సరుకుల్లో కొంతభాగం అమూల్యలోహాల కుప్పలో ఒక పూర్ణాంక భాగంతో మారకం అవుతుంది – అనుకోవడమే ఈ తప్పు అభిప్రాయానికి మూలం.
ప్రతిఒక్క రకం సరుకు ధరా చలామణీలో ఉన్న అన్నిసరుకుల ధరలమొత్తం లో భాగం అనేది స్వయం స్పష్టమే.  అయితే ఒకే కొలమానంతో కొలవడానికి వీలుపడని  ఉపయోగపు విలువలు మొత్తం ఒకే ఒక  గ్రూప్ గా , దేశం లో ఉన్న మొత్తం వెండిబంగారాలతో ఎలా మారకం అవుతాయో అర్ధం అవని విషయం అంటాడు  మార్క్స్. ఆవిధంగా  ‘డబ్బు పరిమాణ సిద్ధాంతం రావడానికి మూలాన్ని బయటకు తెచ్చి, అదెలా తప్పో వివరించాడు.

వచ్చే పోస్ట్ :‘నాణేలూ-విలువ చిహ్నాలూ